پیشگیری از آفتاب سوختگی

نورخورشید برای بدن مفید و لازم است. نور خورشید برای ساختن ویتامین در بدن ضروری است و کودکانی که نور خورشید به آنها نمی‌رسد، دچار نرمی استخوان (راشیتیسم) می‌شوند . اما نور خورشید عوارض گوناگونی از جمله تیرگی پوست، آفتاب سوختگی و آسیب‌رسانی به غشاء سلول و که مقدمات سرطان پوست را فراهم می‌کند، دارد.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، امواج تابشی خورشید که به زمین می‌رسند به دودسته مرئی و نامرئی تقسیم میشوند. امواج ماورای بنفش و امواج مادون‌قرمز. اثرات گرمایی خورشید مربوط به امواج مادون قرمز می‌شود و اما امواج ماورای بنفش که به دو نوع و دسته‌بندی می‌شوند. دکتر فرامرز رفیعی در مورد اثرات آسیب‌رسان امواج نامرئی نور خورشید و راه‌های مبارزه با آن سخن می‌گوید.

● اثرات آسیب‌رسان امواج نامرئی خورشید کدامند؟

امواج ماورای بنفش و مادون قرمز می‌توانند باعث بروز انواع سرطان‌های پوستی، کک و مک، لک‌های پوستی و انواع ضایعات خشکی پوست، قرمزی پوست، تحت عنوان آفتاب سوختگی و برنزه شدن پوست و پیری زودرس شوند.

● برنزه کردن پوست چه مضراتی دارد؟

برنزده شدن یا برنزه کردن پوست بی‌هیچ تردیدی آسیب‌رسان است. زیرا برای برنزه شدن حتما به ساختمان آسیب وارد می‌آید. برنزه شدن پوست نوعی واکنش دفاعی پوست در برابر امواج مضر خورشید است و نباید برای مقاصد زیبایی سلامتی خود را به خطر انداخت.

● راه‌های مبارزه با امواج آسیب‌رسان خورشید را نام ببرید؟
برخورد هوشیارانه با آفتاب. به این معنا که بدون محافظ در برابر نور خورشید قرار نگیریم و حتما ضد آفتاب استفاده نیم.

● انواع ضد آفتاب‌ها را نام ببرید؟

ضد آفتاب‌های فیزیکی و ضدآفتاب‌های شیمیایی. ضد آفتاب‌های فیزیکی آن هایی هستند که دارای اکسید روی، اکسید تیتانیم، اکسید آهن، تالک، کائولین و کالامین هستند که نور خورشید را در طیف‌های ماورای بنفش و مادون قرمز و مرئی پراکنده می‌کنند و باز می‌گردانند و یا جذب می‌کنند.

ضدآفتاب‌های شیمیایی دارای موادی هستند که بر اساس خواص شیمیایی خود بر تغییر طول موج بخش‌هایی مضر نور و تبدیل آن به بخش غیرمضر عمل می‌کنند و شامل موادی می‌باشند که بر علیه انواع امواج ماورای بنفش عمل می‌نمایند.

● چرا بهتر است از ضدآفتاب‌هایی که ضد آب هستند، استفاده کرد؟
برای این که اثرات مواد ضدآفتاب مورد استفاده در اثر شستشوی ناشی از تعریق، از بین نرود و فقط به هنگام شنا کردن از ضدآفتاب‌های ضدآب استفاده نمی‌کنیم بلکه به طور کلی بهتر است ضدآفتاب ما ضد آب باشد.
● عیار محافظتی یک ضدآفتاب یا چیست؟
میزان محافظت ضدآفتاب را برعلیه آسیب‌رسان بیان می‌کند. به این معنا که اگر ضدآفتاب به طور مثال بیست باشد به این معنای آن است که این ضدآفتاب شما را به میزان بیست برابر بیشتر در مقابل امواج آسیب‌رسان محافظت می‌کند و زمان ایجاد حداقل آسیب قرمزی پوست را به همین میزان به تاخیر می‌اندازد.
بر اساس نتایج تحقیقات مراکز معتبر دنیا برای یک پوست طبیعی بدون عارضه و بیماری حداکثر مجاز در شرایط معمول و با میزان تابش معمول ۳۰ است. ولی عیارهای بالاتر محافظتی برای افراد با بیماری‌های پوستی که پزشک متخصص پوست و مو تشخیص می‌دهد یا افرادی که برای زمان‌های طولانی‌تر به مناسبت‌های شغلی در معرض تابش قرار می‌گیرند یا افراد با پوست طبیعی برای اسکی‌کردن روی آب یا شنا کردن توصیه می‌شود.
● آیا برای امواج ماورای بنفش نوع و نوع عیارهای محافظتی جداگانه وجود دارد؟
بله به طور مثال برای نوع ماورای بنفش و برای ماورای بنفش نوع ذکر می‌شود.
● خصوصیات یک ضدآفتاب خوب که موقع خرید باید مورد توجه قرار گیردچیست؟
یک ضدآفتاب خوب باید حاوی مواد فعال بر علیه امواج ماورای بنفش نوع و نوع و امواج مادون قرمز داشته باشد. ضد آب باشد. متناسب با نوع رنگ پوست باشد. لازم به توضیح است که بر طبق تقسیم بندی متخصصین شش تیپ پوستی در دنیا وجود دارد که روشن‌ترین رنگ متعلق به افراد ایرلندی است که تیپ یک می‌باشند و تیپ شش هم تیره‌ترین رنگ پوستی متعلق به سیاه‌پوستان است اما رنگ پوست ایرانی‌ها متعلق به تیپ ۴ یا ۵ است و افراد روشن‌تر ما متعلق به گروه ۳ هستند. بر طبق استاندارد برای ایرانی‌ها برای فعالیت‌های خارج از منزل ۱۵ تا ۲۰ برای شرایط معمول مطرح است.

یک ضد آفتاب خوب باید متناسب با نوع پوست باشد. مثلا برای فردی با پوست چرب یا پوست خشک یا مخلوط، نرمال و یا حساس باید از انواع مرتبط با نوع پوست استفاده کرد که به روی ضدآفتاب حتما قید شده است.

بهتر است کرم ضدآفتاب حاوی عوامل آنتی‌اکسیدان همچون ویتامین و یا ویتامین باشد تا درضمن بتواند با اثرات مخرب مادون قرمز هم مبارزه نماید.

اگر در داخل یک ضدآفتاب فیزیکی همچون تیتانیوم اکسید نیز باشد آن را در برابر امواج مادون قرمز محافظت بیشتری خواهد کرد.اگر می‌خواهید از یک ضد آفتاب فیزیکی استفاده کنید بهتر است از فرم‌های میکرواکسید تیتانیوم استفاده کنید که پوشش بیشتری ایجاد می‌کنند و در سطح پوست به صورت مناطق سفید رنگ چرب دیده نمی‌شوند. برای این منظور می‌توانید به ترکیب ضدآفتاب در پشت تیوپ ضدآفتاب توجه نمود که این موضوع را بیان می‌کند.

● آیا بایستی تا هنگامی که در معرض تابش آفتاب قرار داریم ضدآفتاب را تکرار کنیم و روی صورت و مناطق در معرض آفتاب دوباره بزنیم؟

بله بایستی نیم ساعت قبل از مواجه با آفتاب آن را به مناطق در معرض آفتاب بزنیم و تا هنگامی که د ر آفتاب قرار داریم هر دو ساعت آن را تجدید کنیم.

بله حتما زیرا ریشه اکثر آسیب‌های پوستی در اثر تابش‌های بی‌امان و مستمر دوران کودکی است. بایستی بدانیم که اثرات امواج نامریی خورشید اثرات تجمعی است یعنی سلول‌های پوستی فراموش نمی‌کنند که در چه تاریخی چه میزان اشعه دریافت کرده‌اند و صدمه خورده‌اند بلکه به مرور که میزان تابش‌های بی‌حفاظ بیشتر می‌شود آسیب‌ها هم بیشتر و جدی‌تر می‌شوند و منجر به بروز بیماری‌های خطرناکی می‌شوند.

● آیا روش‌های دیگر مبارزه با آسیب‌های امواج خورشیدی وجود دارد؟

بله مثلا اگر به حفاظت لایه ازن کمک کنیم و با وسایل آلوده کننده به آن صدمه نزنیم باعث می‌شویم که ازن مقادیر بیشتر امواج مضر را برگرداند و نگذارد که آنها به زمین برسند و آسیبی ایجاد کنند. از موارد دیگر می‌توان به این نکته اشاره کرد که افراد می‌توانند در صورت نداشتن کار ضروری در اوج ساعات بحرانی تابش یعنی بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعداز ظهر ازمنزل بیرون نیایند و یا حتما از خود محافظت کنند. از کلاه با لبه‌های بلند استفاده کنند و عادات ورزشی خویش را به ساعات قبل و یا بعد از حداکثر تابش منتقل کنند. و برای بهره مندی ازمنافع نور خورشید در جهت تامین ویتامین بدن خویش با پزشک مشورت کنند و بدانند که میزان تابش در حدود ۱۵ دقیقه در روز برای تولید ویتامین به حد مناسب کافی است ولی افراد باید با توجه به وضعیت جسمانی و نیازهای بدنی خودشان و پس از مشاوره با پزشک نسبت به رعایت زمان توصیه شده اقدام کنند.

● نکات مهم در پیشگیری از آفتاب سوختگی و خطرات اشعه های خورشید :

▪ نور خورشید دارای سه نوع اشعه فرابنفش ( UV- نور بالا با طول موج بسیار کوتاه ) می باشد : UVA- UVB-UVC ( اشعه های UVC بوضوح بیشترین خطر را دارند اما – حداقل تا حالا – توسط لایه اوزون مهار می شوند و به سطح زمین نفوذ نمی کنند )
▪ اشعه های UV با سلولهای رنگدانه ای پوست شما ( ملانوسیتها ) واکنش داده و جذب می گردند . هر چه UV بیشتر باشد ، ملانین بیشتری تولید می شود تا پوست اطراف را از سوختگی ( آفتاب سوختگی ) حفظ کند .
▪ هر چند ، چیزی به عنوان محافظ کامل در برابر اشعه های UV وجود ندارد .
▪ اشعه خورشید در تابستان قوی تر است ، بویژه بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر ( از « قانون سایه » استفاده کنید : هنگامی که سایه شما کوتاهتر از خودتان است ، اشعه های UV بیشترین شدت را دارند . )
▪ اشعه های UV از آب و برف بازتابانده می شوند که منجر به افزایش مواجهه می شود.
دو سوم اشعه های UV از ابرها عبور می کنند و می توانند سبب آفتاب سوختگی ناخواسته ( غیرقابل تصور ) شوند .
▪ SPF ( عامل محافظت پوست Sun protection factor ) بر روی کرمهای ضدآفتاب تخمین می زند که تا چه اندازه اشعه های UV از رسیدن به پوست بازداشته می شوند . یک عامل « ۱۵» بدین معنی است که ۱۵ دقیقه مواجهه با آفتاب ( آفتابگرفتگی ) معادل یک دقیقه مواجهه بدوم کرم ضدآفتاب است .
▪ یک ۱۰-spf باعث مهار uvb به میزان ۹۰٪ و ۱۵-spf باعث مهار uvb به میزان ۹۳٪ و ۳۰-spf باعث مهار ۹۷٪ uvb میشود .
▪ به هر حال SPF به توانایی ممانعت از UVB اطلاق می شود نه UVA.
▪ به این امید که متقاعد شده باشید که این یک مبارزه بزرگ و یکی از معیارهای مهم و پیشگیری است که باید توسط کودکانمان رعایت شود .
▪ لباسهای ضدآفتاب بپوشید : به دنبال لباسهای تابستانی باشید که عامل محافظت فرابنفش آن بیش از ۱۵ باشد . ( اگر مرطوب باشد یا کشیده شده و بسیار چسبناک باشد ، بی اثر است )
▪ از کلاه استفاده کنید : با لبه های بلند که صورت ، دست ، گردن و گوشهایتان را با سایه اش بپوشانید .
▪ از عینکهای محافظ UVA و هم UVB استفاده کنید : ( کاتاراکت ( آب مروارید ) در بزرگسالان تا حدودی مربوط به مواجهه زودهنگام چشم با اشعه های UV می باشد . کودکان با سایه ها جذابتر به نظر می رسند .
▪ در سایه بازی کنید : یک چتر با خود بیاورید یا چادری برپا کنید تا از تابش مستقیم آفتاب دور باشید .
▪ از کرم ضد آفتاب سخاوتمندانه استفاده کنید : شواهدی وجود ندارد که ضدآفتابها برای کودکان مضر باشند . ( با وجود عدم داده کافی ، آکادمی آمریکایی متخصصان کودکان استفاده از آن را تا ۶ ماهگی توصیه نمی کند . به تازگی آنها گفته اند که اگر مواجهه مستقیم با نور آفتاب اجتناب ناپذیر است ، شاید مفید باشد که آنرا در بخشهای کوچکی از بدن که در معرض نور است استفاده کنیم . )
▪ از یک کرم ضد آفتاب عاری از PAB و با حساسیت زایی کم که هم بر ضد UVA و هم UVB اثر محافظتی دارد ، استفاده کنید ، اما همه اثر خوبی بر UVA ندارند . برچسب را بخوانید : بهترین محافظ UVA دارای یک محافظ نور خورشید غیرشیمیایی ( مانند اکسیدروی ، دی اکسیدتیتانیوم ) و یا کرم ضدآفتاب آووبنزن Avobenzon می باشد .
▪ مصرف یک SPF بیش از ۳۰ ضرورتاً بهتر نیست ، به گونه ای که افزایش غلظت کرم ضدآفتاب سبب تحریک پوست بیشتری می گردد . در حالیکه محافظت اضافی کمتری را اعمال می کند ( به عنوان مثال : افزایش SPF از ۳۰ به ۴۰ ، به ۲۵٪ کرم بیشتر نیاز دارد در حالیکه ۸٪ محافظت بیشتری را اعمال می کند . )
▪ کرم ضدآفتاب را سخاوتمندانه بکار برید و بگذارید تا ۳۰ دقیقه قبل از مواجهه خشک گردد .
▪ برآمدگی ها ، شکافها و نواحی در معرض تابش بالا ( گونه ها ، پاها ، لبها و بینی ها ) را فراموش نکنید .
▪ بیاد داشته باشید : « مقاوم در آب » یعنی در حدود ۴۰ دقیقه در آب دوام دارد ، « ضد آب » یعنی پس از ۸۰ دقیقه در آب از بین می رود . بنابراین دوباره ، دوباره و دوباره در طول روز استفاده کنید ( هر ۳-۲ ساعت یا درست پس از شنا یا تعریق فراوان )
▪ اگر برچسبها را بخوانید ، خواهید دید که تفاوت زیادی ( به جز در قیمت ) بین کرمهای ضدآفتاب عرضه شده برای بچه ها وجود ندارد . از استفاده آنها اجتناب نکنید مگر مواردی که برای کودکان توصیه شده است .
● بسیار خوب ، شما ( یا کودک مستقل شما ) بخوانید ، در آفتاب سوختگی چه باید کرد ؟‌
▪ آفتاب سوختگی به دلیل انرژی زیاد اشعه UV است که بطور مستقیم پوست برهنه را می سوزاند . معمولاً ۶-۲ ساعت پس از مواجهه ایجاد می گردد و در حدود ۲۴ ساعت به اوج خود می رسد . افسوس که هیچ درمانی ( بجز پرهیز از آفتاب گرفتگی بیشتر ) برای کاهش وسعت آسیب یا زمان بهبودی وجود ندارد .
● برای آسایش خود ، به چند نکته در اینجا اشاره شده است :
۱) یک دوش آب سرد بگیرید ( برخی افزودن جوش شیرین نانوایی یا سوپ جو را تسکین دهنده می دانند )
۲) به نرمی کمپرس ( مالش ) خنک و مرطوب را انجام دهید .
۳) از ژل aloe vera برای مالش استفاده کنید .
۴) از کرم مرطوب کننده بدون عطر ( بدون زمینه نفتی ) برای هیدراته کردن پوست استفاده کنید .
۵) اگر شدید است ، کرم هیدورکورتیزون ۱٪ سبب کمی تسکین خواهد بود .
۶) دادن یک مسکن نیز التهاب را کاهش خواهد داد . ( مانند ایبوپروفن )
۷) مایعات زیاد بنوشید .
۸) در حالیکه نادر است ، اگر آفتاب سوختگی خیلی شدید است و یا با علائم دیگر ( مانند درد شدید ، تاولهای شدید ، تهوع ،‌گیجی ، سردرد یا عفونت به مرور زمان ) همراه است به پزشک مراجعه کنید .

دیدگاهتان را بنویسید