مسئولیت اجتماعی،گروهی از تعهدات است که فرد و یا سازمان در عملکرد خود مجبور به عمل در جهت آن تعهدات و حمایت ها و بالا بردن آن می باشد.
یک فرد و یا سازمان مسئولیت پذیر، حتی پا را فراتر گذاشته و خود را به عنوان یک شهروند در جامعه دانسته و در جستجوی موقعیت هایی است تا در جهت جامعه عمل نماید.
برای دستیابی به مسئولیت اجتماعی، فرد و/یا سازمان باید تنها در چارچوب قانون عمل کند نه بیشتر و این قانون در واقع همان استاندارد است.عمل بر اساس استانداردهای مسئولیت پذیر،پیروی از استانداردهای پایه اخلاقی و قانونی در رفتار است.
استاندارد مسئولیت اجتماعی، یک چارچوب مفهومی و رهنمودهای وسیعی را به منظور توصیف و اجرایی نمودن مسئولیت اجتماعی افراد فراهم می نماید.
این مفاهیم و رهنمودها، در یک سطح عمومی نوشته شده اند،بنابراین باید متخصصین در حالت های منحصر به فرد، براساس نیازهای محلی اقشار مختلف و نیز نیازهای آموزشی،فرهنگی و توسعه که موردنیاز آحاد ملت می باشد، بیانیه ها را فراهم کنند.
سیستم نوین سازمان جهانی استاندارد(ISO )،سیستم نوین مدیریتی است که خود تلفیقی از مدیریت منابع انسانی و استانداردهای سیستم مدیریت است و سیستم مدیریتی مسئولیت اجتماعی نامیده می شود.در این سیستم،توجه به تمامی افراد ذینفع(Stakeholders) معطوف شده است و مشتری مفهومی گسترده تر دارد.
مفهوم استاندارد و مسئولیت اجتماعی
مفهوم استاندارد و مسئولیت اجتماعی رامی توان از سه دیدگاه در نظر گرفت:
الف)فردی که بطور مثبت در جامعه آموزشی و در جامعه ای که دارای سواد اطلاعاتی است شرکت می کند باید اهمیت اطلاعات را برای یک جامعه آزاد تشخیص دهد.فردی که مسئولیت اجتماعی دارد با رعایت مفاهیم اطلاعاتی و به طور اساسی برای پایه ریزی دمکراسی(آزادی)باید به اطلاعات دسترسی پیدا نماید.این فرد اطلاعات بیرونی را از یک نقطه نظر مختلف،شرایط علمی و دیدگاه فرهنگی در یک کوشش به منظور رسیدن به درک رسمی و با دلیل منتج شده کسب می نماید و پی می برد که دسترسی منصفانه به اطلاعات از یک شاخه در اطلاعات در همه قالبها یک پایه درست در آزادی است.
شاخص های استاندارد مطرح شده از نقطه نظر دیدگاه الف:
۱-جستجوی اطلاعات از منابع گوناگون،مفاهیم،نظام ها و فرهنگ ها
۲-رعایت اصول دسترسی منصفانه به اطلاعات
ب)فردی که به طور مثبت در جامعه آموزشی و در جامعه ای که سواد اطلاعاتی دارد شرکت می نماید وبه رفتار اخلاقی و در رعایت فناوری اطلاعات و اطلاعات پایبند است.فردی که مسئولیت اجتماعی دارد در رعایت اصول اطلاعاتی انعکاس استانداردهای اخلاقی سطح بالا را برای دسترسی،ارزیابی و استفاده از اطلاعات بکار می برد و به آن عمل می نماید.این فرد اهمیت دسترسی منصفانه به اطلاعات را در جامعه آزاد و احترام به اصول آزادی هوشمندانه و صداقت در میراث عقلانی تشخیص می دهد.این اصول را در عرض شاخه ای از قالب های اطلاعاتی- چاپی ،غیر چاپی و الکترونیکی به کار می برد.
شاخص های استاندارد مطرح شده از نقطه نظر دیدگاه ب:
۱-رعایت اصول آزادی هوشمندانه
۲-رعایت صداقت در میراث عقلانی
۳-استفاده از مسئولیت فناوری اطلاعات
ج)فردی که بطور مثبت در جامعه آموزشی و در جامعه ای که سواد اطلاعاتی دارد بطور موثر در گروه ها شرکت می نماید و به دنبال اطلاعات تولید شده می باشد و به آن پایبند است.
فردی که مسئولیت اجتماعی دارد در رعایت کارهای اطلاعاتی و هم در تنوع فناوریها، ارزیابی و استفاده از اطلاعات پایبند می باشد.این فرد جستجوگر است و در ایده ها و اطلاعاتی که در عرصه شاخه ای از منابع و دیدگاه ها و دانش و بینش ها سهیم می باشد ، یاری دهنده تنوع فرهنگی و نظام هاست و با افراد گوناگون برای مشخص کردن مشکلات اطلاعاتی و برای جستجوی راه حل ها و برای ارتباط با این راه حل های دقیق و خلاق همکاری می نماید.
شاخص های استاندارد مطرح شده از نقطه نظر دیدگاه ج:
۱-سهیم شدن در دانش و اطلاعات با دیگران
۲-احترام به عقاید دیگران و زمینه ها و دانش شرکایشان
۳-همکاری با دیگران،هم با اشخاص،هم با فناوران،به منظور تشخیص مشکلات اطلاعاتی و به منظور جستجوی راه حل ها
۴-همکاری با دیگران،هم با شخص، هم با فناوران،به منظور طراحی،توسعه و راه حل های اطلاعات تولید شده
مسئولیت اجتماعی امروزه نقش ارزشمندی در پایداری سازمان های اقتصادی دارد
امروزه مسئولیت اجتماعی نقش ارزنده ای در پایداری سازمان های اقتصادی دارد،بطوری که تمام متفکران علم مدیریت را به خود معطوف داشته است.
سی اس آر (مسئولیت اجتماعی) (CSR) (Corporate Social Responsibility) طریقی است که سازمان ها می توانند با رویکردهای اقتصادی،اجتماعی و زیست محیطی با ارزش ها و فرهنگ،استراتژی های ساختار تصمیم گیر و شیوه های عملیاتی خود را به شکل شفاف و قابل حسابرسی یکپارچه کنند. توسعه مسئولیت اجتماعی می تواند در حقوق افراد، مسائل زیست محیطی و حفظ مسئولیت جهانی تأثیر مهمی داشته باشد.
کشورهایی که با مسئولیت اجتماعی موافقند و بر اساس استانداردهای مربوطه عمل می کنند،منافع فردی کسب و کار را محافظت می کنند،از تعارض و مقابله کسب و کار با دولت جلوگیری می کنند و همواره زمینه جذب متخصصان را تسهیل می سازند.دولت ها در ایجاد مسئولیت اجتماعی و عمل به آن ،براساس استانداردها،نقش برنامه ریزی دارند و قوانین باید طوری باشند که افراد و/یا سازمانها به این سمت گرایش پیدا کنند.با توجه به اینکه مسئولیت اجتماعی در مقابل با فعالیت دولت و بخش خصوصی در کشورها می تواند شکل بگیرد،باید چیزی فراتر از استاندارد و الزامات قانونی برای انجام این مهم در کشورها مهیا باشد.
این الزامات و استانداردها در کشورهای توسعه یافته از پایین شکل گرفته به گونه ای بخش خصوصی با فعالیت خود این مسئولیت را در واحدهای خود ایجاد کردند و دولتها و سازمانهای بین المللی از این موضوع حمایت کرده اند.
استاندارد بین المللی مسئولیت اجتماعی
در آوریل سال ۲۰۰۳شورای سازمان ISO از کمیته سیاستگذاری این سازمان برای مصرف کنندگان(Copolco)درخواست کرد تا در زمینه تدوین استاندارد بین المللی مسئولیت اجتماعی SR امکان سنجی نماید و از آن بعنوان “مسئولیت اجتماعی یکپارچه” نام برد.
این کمیته در ماه می سال ۲۰۰۱ کار را آغاز کرد و در ژوئن ۲۰۰۲ به این نتیجه رسید که سازمان ISO بهترین سازمان از دیدگاه مصرف کننده است که موفقیت هدایت و پیشبرد موضوع مسئولیت اجتماعی را دارد.سپس پیشنهاد تشکیل یک گروه کاری متشکل از گروههای ذینفع و ذیربط توسطCopolco به شورای سازمان ISO ارسال شد تا موضوع در دستور کار این سازمان قرار گیرد.
در آغاز سال ۲۰۰۳ سازمان ISO یک گروه مشاورین استراتژیک(SAG)را در مورد مسئولیت اجتماعی تشکیل داد.این گروه شامل نمایندگانی از سراسر جهان بوده و طیف وسیعی از گروههای ذینفع و ذیربط را در بر می گرفت،از جمله دولت ها،سازمانها،کارگران،مصرف کنندگان،سازمانهای غیردولتی(NGO)،صنعت و بازرگانی.
پس از ۱۸ ماه تلاش مستمر،این گروه گزارش جامعی ارائه نمود که شامل بررسی اقدامات و ابتکارات کشورهای مختلف در زمینه مسئولیت اجتماعی و نقش سازمان ISO در این زمینه بود.گروه مشاورین استراتژیک به این نتیجه رسید که سازمان ISO خود می بایست کار تدوین استاندارد مسئولیت اجتماعی را با توجه به پیشنهاد دریافتی برعهده بگیرد.
به همین منظور کنفرانس بین المللی مسئولیت اجتماعی توسط سازمان ISO و با میزبانی موسسه استاندارد سوئد(SIS)در تاریخ ۲۱-۲۲ ژوئن ۲۰۰۴ در استهکلم برگزار شد.هدف از برگزاری این کنفرانس جلب حمایت کشورها برای مشارکت در تدوین استاندارد بین المللی مسئولیت اجتماعی بود.
هدف و دامنه کاربرد استاندارد
کمک به سازمانها در جهت ایفای نقش مسئولیت اجتماعی آنها و تأمین راهنماهایی عملی در جهت:
-اجرایی نمودن مسئولیت اجتماعی
-شناسایی و درگیر نمودن گروههای ذینفع
-افزایش اعتبار گزارشات مربوط به SR
-تأکید بر نتایج عملکرد و ارتقاء
-افزایش رضایت و اطمینان مشتری
-ارتقاء واژه شناسی رایج در SR
-همراه شدن با سایر مدارک و استانداردهای بین المللی.
* کارشناس ارشد شیمی آلی-گروه پژوهشی سلولزی و بسته بندی