مناقشه منافع
Conflict of Interest
منبع: مدرسه پرتو
یکی از موضوعات بسیار مهم در موفقیت یک سازمان خدمات اجتماعی در نظر گرفتن و طراحی یک سیاست مناقشه منافع است. در واقع سازمان خدمات اجتماعی باید خیلی روشن رهیافت خود را در خصوص نحوه مدیریت موارد مناقشه منافع تدوین کند. مناقشه منافع به موقعیتی اطلاق می شود که بیم آن می رود منابع سازمان در جهت منافع شخصی افراد قرار بگیرد. مراد از منابع سازمان منابع انسانی ، سرمایه اجتماعی و سرمایه مالی سازمان است.
به عنوان مثال یک سازمان خدمات اجتماعی در نظردارد بودجه ای را که از محل کمک های مردمی تحصیل کرده برای ساخت یک مدرسه در یک منطقه محرو م هزینه کند. تصور کنید که یکی از مدیران داوطلب سازمان هم یک شرکت پیمانکاری ساختمانی دارد و مدیر مربوطه اعلام می کند که شرکتش حاضر است ساخت مدرسه را به عهده بگیرد. در این وضعیت موضوع مناقشه منافع مطرح می شود. آیا مدیر مربوطه از سایر پیمانکاران مبلغ بیشتری را طلب می کند؟ آیا مدیر مربوطه مثل سایر پیمانکاران محاسبه خواهد کرد؟ آیا کیفیت کار ارایه شده قابل رقابت با کار سایر پیمانکاران است؟ آیا مدیر مربوطه برای کمک و صرفه جویی درهزینه ها و انجام یک کار شایسته چنین پیشنهادی داده است؟ همه ی این موارد در بررسی مورد مناقشه منافع قابل بررسی است.
اگر سازمان سیاست مشخصی در این خصوص نداشته باشد و به صورت شفاف به مورد رسیدگی نکند چه بسا نیت خیر مدیر پیمانکار ساختمانی از طرف مردمی که کمک مالی کرده بودند و یا ازطرف داوطلبان مجموعه سوء نیت و سوء استفاده تعبیر شود. و به میزان سرمایه اجتماعی سازمان لطمه وارد کند.
بنابراین طراحی یک سیاست مناقشه منافع تا حدود زیادی از سوء استفاده های احتمالی جلوگیری خواهد کرد و از طرف دیگر از سوء تعبیر و ایراد اتهام به کسانی که می خواهند خالصانه ( عضو هیات مدیره سازمان خدمات اجتماعی و پیمانکار ساختمانی که می خواهد در جهت منافع سازمان کار ساخت وساز را با قیمت پایین انجام دهد) کمک کنند جلوگیری می کند.
سیاست مناقشه منافع شامل چه بخش هایی است؟
۱-تعریف مناقشه منافع
۲-راه و روش جلوگیری یا مدیریت مناقشه منافع
۳-تصمیم های انظباطی
۱-تعاریف
شخص دارای منافع : هر کدام از مدیران سازمان و اعضای دفتر مرکزی که دارای قدرت تصمیم گیری در سازمان هستند به عنوان شخص دارای منافع تعبیر می شوند.
شخص دارای منافع مالی : به هر کدام از اشخاص دارای منافع اطلاق می شود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم رابطه مالی با سازمان دارند یا می توانند در آینده داشته باشند.
نکته : رابطه مالی داشتن لزوما مناقشه منافع نیست. تشخیص اینکه فلان رابطه مالی در چارچوب مناقشه منافع می گنجد یا نه به عهده هیات مدیره است .
۲-راه و روش مدیریت مناقشه منافع
نخست آنکه هر کدام از مدیران سازمان و اشخاص دارای قدرت تصمیم گیری وظیفه دارند که احتمال مناقشه منافع را به سازمان گزارش کنند. به عنوان مثال سازمان یک همایش در پیش رو دارد و قرار است از رستوران غذای خوشمزه ناهار سفارش دهد. اتفاقا خانم الف عضو هیات مدیره سازمان خدمات اجتماعی خواهر صاحب رستوران غذای خوشمزه است و هیات مدیره هم از این مورد باخبر نیست. خانم الف وظیفه دارد که درجلسه تصمیم گیری اعلام کند که از آنجا که صاحب رستوران غذای خوشمزه برادر من است لطفا در این مورد امکان مناقشه منافع را بررسی کنید. گزارش این مورد توسط خانم الف یک لطف به سازمان نیست بلکه یک وظیفه است واگر این مورد در جلسه تصمیم گیری گفته نشود و در آینده سازمان متوجه این مورد بشود باید بر اساس آیین نامه انظباطی سازمان با فرد خاطی برخورد شود.
بعداز اعلام مورد رستوران غذای خوشمزه خانم الف به پرسش های اعضای هیات مدیره پاسخ می دهد و سپس جلسه را ترک می کند. در این هنگام هیات مدیره بررسی می کنند که ببینند آیا در این مورد خاص مناقشه منافع وجود دارد یانه . در پایان بحث و بدون حضور خانم الف و احتمالا با رای گیری مخفی تصمیم گرفته می شود که مورد به عنوان مورد مناقشه منافع در نظر گرفته شود و یا نه؟ اگر مورد مناقشه منافع در نظر گرفته نشد خوب سازمان برای سفارش غذا تصمیم می گیرد. اگر مورد به عنوان مناقشه منافع در نظر گرفته شد اقدامات بعدی انجام می شود.
اگر مورد به عنوان مناقشه منافع در نظر گرفته شد. عضو دارای منافع توضیحات و توجیهات لازم را ارایه می دهد. سپس رییس هیات مدیره یک نفر یا یک کمیته را مسوول میکند که مورد رابررسی کنند و پیشنهادهای جایگزین را مطرح کنند . در هر حال در صورت وجود جایگزین برای معامله و در نظر گرفتن منافع سازمان تصمیم گیری انجام می شود.
همه ی موارد فوق مستند سازی می شود تا در صورتی که سایرین یا دستگاههای دولتی ناظر بر فعالیت سازمان درخواست بازرسی کردند امکان ارایه مستند ات موجود باشد.
۳-تصمیم های انظباطی
در صورت وجود مناقشه منافع و عدم ابراز احتمال چنین مناقشه ای از طرف اعضای هیات مدیره یا اشخاص صاحب قدرت تصمیم گیری در سازمان ، سازمان خدمات اجتماعی وظیفه دارد که مورد را به صورت انظباطی رسیدگی کند. برای چنین رسیدگی از شخص صاحب منافع خواسته می شود که توضیحات مربوطه را ارایه دهد. سپس کمیته ای جهت رسیدگی به موضوع تشکیل می شود و موضوع را موشکافی می کند در صورت اینکه کوتاهی در گزارش مورد مناقشه منافع محرز شد هیات مدیره براساس مورد تصمیم انضباطی اتخاذ می کند.
تعریف و انجام یک سیاست مناقشه منافع کمک شایان توجه ای به افزایش اعتبار سازمان می کند. اعتماد عمومی را نسبت به سازمان بالا می برد. تمرین خیلی خوبی است برای کاستن از سوء استفاده های احتمالی از نام سازمان های خیریه ای و خدمات اجتماعی .